Een foto van een gescheurde staalbalk, iemand die op basis van die foto vraagt wat de scheuroorzaak is en een hoop mensen die denken dat ze enkel en alleen op basis van die foto de oorzaak van de scheur kunnen bepalen, meer heb je op de sociale media niet nodig om diegene die de vraag stelde tot complete verwarring te brengen. Het is me niet echt duidelijk hoe neuronen, synapsen en andere hersenmaterie samenwerken om een besluit te nemen over de oorzaak of oorzaken van een schade zonder dat een goede schade-analyse werd uitgevoerd.

Gelukkig doen vele mensen ‘suggesties’ dat het een of ander een rol ‘kan’ hebben gespeeld bij het tot stand komen van de schade; voorbehoud is een mooie deugd als je niet weet wat er exact is gebeurd. Anderen vermelden slechts één of twee van de vele mogelijke oorzaken en creëren de absurde indruk dat ze die één of twee oorzaken op de foto kunnen zien; rare gewoonte. Enkel en alleen door te kijken naar de gescheurde balk is het onmogelijk te stellen dat het staal van slechte kwaliteit is, dat de balk een ongeschikte warmtebehandeling heeft ondergaan of onderworpen was aan overmatige spanningen; specifieke analyses en een juiste interpretatie van de testresultaten zijn onontbeerlijk alvorens je dergelijke uitspraken kan en mag doen.

En dan is er nog de enorme massa mensen die kwaliteit verwarren met patriotisme en/of protectionisme. Wanneer hen naar de oorzaak van het scheuren wordt gevraagd, is hun antwoord simpel en duidelijk: ‘Dat heb je met Aziatisch of Afrikaans staal’ of - als ze de schijn van correctheid willen opwekken en afhankelijk van hun nationaliteit - ‘het is geen Amerikaans staal’ of ‘het is geen Europees staal’. Het ontgaat me volledig hoe je enkel op basis van een foto, zonder materiaalcertificaat kan oordelen over de herkomst van het staal.

Op basis van mijn 22 jaar ervaring als schade-expert kan ik u garanderen dat ‘slecht’ staal niet enkel en alleen afkomstig is uit 1 of 2 regio’s in de wereld of, zoals sommige hardcore patriotten beweren, uit een welbepaald Aziatisch land. Overal in de wereld worden wel eens productiefouten gemaakt of loopt wel eens iets mis bij de kwaliteitscontrole, waardoor zogenaamd ‘slecht’ staal alsnog tot op de markt geraakt. Hetgeen die patriotten beweren heeft geen enkel verband met kwaliteit, maar wel met economisch protectionisme of platvloers populisme. Patriotisme en protectionisme hebben nog nooit ten dienste gestaan van de kwaliteit, betrouwbaarheid of veiligheid van technische producten of installaties. Sommigen beschouwen protectionisme en patriotisme als belangrijke economische en sociale waarden, maar die woorden hebben geen enkel verband met de goede ingenieurspraktijk. Wel integendeel, protectionisme en patriotisme ondermijnen de kansen om ‘s werelds best mogelijke producten en installaties te ontwerpen en te maken.

Heb je wel eens overwogen dat – vanuit technisch en kwaliteitsstandpunt – het beste materiaal voor jouw product of installatie mogelijk wordt geproduceerd in een ander dan jouw land?

Kwaliteit heeft niets te maken met patriotisme en protectionisme; een belangrijk gedeelte van kwaliteit wordt verworven door een verstandig ingezette openheid voor de mogelijkheden en talenten van alle mensen in de wereld.

Frans Vos
Zaakvoerder Materials Consult bv

Product: Warmtewisselaar van de binnenruimtemodule van een airco-installatie
Materiaal: Koperen pijpenbundel gevat in aluminium koelvinnen
Sector: Maakindustrie, Bouw, Airconditioning, Voeding
Eerste vaststellingen: Lekkage van de pijpenbundel
Onderzoekstechnieken: Lekdetectie, visueel onderzoek, stereomicroscopie, lichtmicroscopie van secties, elektromicroscopie en spectraalanalyse (SEM-EDS)

Belangrijkste conclusies

Via lekdetectie en stereomicroscopie werden verschillende zeer kleine lekkages aangetroffen in de koperen pijpenbundel. Uit het onderzoek is gebleken dat de lekkages zijn ontstaan vanuit de buitenzijde van de pijpjes en dat zij werden veroorzaakt door zogenaamde ‘mierennestcorrosie’, veelal veroorzaakt door contact met organische zuren.

De aantasting werd eveneens bevorderd door het spleetcorrosie-effect in de nauwe openingen tussen de aluminium koelvinnen en de koperen pijpenbundel.

In enkele afzettingen aan de buitenwand van de buisjes werden bij het SEM-EDS onderzoek ook zwavel en chloor aangetroffen. In vijf van de zes geanalyseerde afzettingen waarbij zwavel werd aangetroffen, werd eveneens calcium aangetroffen; in bouwtoepassingen wijst dit veelal op de aanwezigheid van gips (grotendeels bestaande uit calciumsulfaat). Chloor werd significant gedetecteerd in één van de geanalyseerde afzettingen. Afzettingen die zwavel- en/of chloorhoudende substanties bevatten kunnen een corrosiebevorderend effect hebben.

Op de vraag van de klant of uitwendige blootstelling aan formaldehyde een rol kan hebben gespeeld, kan worden vermeld dat formaldehyde in contact met zuurstof kan leiden tot de vorming van mierenzuur, een organisch zuur. Verder bleek uit de omgevingsanalyse dat ook wijnsteenzuur, een ander organisch zuur, de schade in de hand kan hebben gewerkt. De module was met name geplaatst bij een wijnproducent; wijnsteenzuur is onder andere aanwezig in druiven.

Hersteladvies

Gezien er meerdere lekkages werden aangetroffen op verschillende posities in de warmtewisselaar en de configuratie van de bundel geen lokale herstellingen toelaat, is een volledige vervanging van het warmtewisselaarpakket nodig.

Doorsnedebeeld van mierennestcorrosie aan de buitenwand van een koperen warmtewisselaarpijp (links na polijsten, rechts na etsen)

Product: Dorpels en verticale wanden voor buitentoepassing
Materiaal: Gepoederlakt aluminium plaatmateriaal
Sector: Bouw, Immobiliën
Waar?: Appartementsgebouw, Noordzeekust
Eerste vaststellingen: Grijswitte vlekvorming en lokaal loskomen van de coating
Wanneer? Afwerkingsfase van het gebouw, voor oplevering
Onderzoekstechnieken: Visueel onderzoek, stereomicroscopie, lichtmicroscopie bij klassieke belichting en in darkfield-modus, elektromicroscopie met spectraalanalyse (SEM-EDS)

Belangrijkste conclusies

De corrosie was te wijten aan coatingschade omwille van de aanwezigheid van grote gasblazen en een inhomogene (grootte)verdeling van bariumsulfaatkristallen in de coatings.

Onder invloed van de variërende temperatuur zullen de gasblazen uitzetten en krimpen, hetgeen de bovenliggende coating onder variërende spanningen zet. Deze spanningsvariaties, gecombineerd met de beperkte hoeveelheid coatingmateriaal ter hoogte van de gasblazen hebben tot scheurvorming ter hoogte van enkele grote blazen geleid.

Tegelijk werd vastgesteld dat verschillende bariumsulfaatkristallen - onder andere toegevoegd in functie van de glansoptimalisatie – redelijk groot waren in verhouding tot de coatingdikte, waarbij bariumsulfaatkristallen met een grootte gelijk aan een vierde van de coatingdikte geen uitzondering waren. Tegelijk was de verdeling van de bariumsulfaatkristallen in de coating inhomogeen. Zo waren op enkele plaatsen enkele grote bariumsulfaatkristallen gealigneerd (vormden zij samen een lijn van substraat tot coatingoppervlak), hetgeen leidde tot de vorming van ideale propagatiepaden voor scheurvorming.

De lokale aantasting van de dorpels en verticale wanden werd vervolgens veroorzaakt door het binnendringen van marine vocht doorheen de coatingscheuren tot aan het aluminium substraat.

Hersteladvies

Gezien de aard van de hierboven beschreven coatingschade en aangezien het aluminium op verschillende plaatsen reeds substantieel was aangetast, werd geadviseerd om de platen in hun geheel te vervangen. Lokale herstellingen van de beschadigde plaatsen zouden niet de garantie hebben gegeven dat er later geen schade kon ontstaan op plaatsen waar de originele coating nog aanwezig was.

Foto bovenaan de blog: Stereomicroscopische uitvergroting van een schadegebied

Foto links bovenaan: Lichtmicroscopisch beeld (darkfield) van een sectiezone met scheurvorming in de coating (groot wit gebied = corrosieproduct van het aluminium)
Foto rechts bovenaan: Lichtmicroscopisch beeld (darkfield) van een sectiezone met gasholtes in de coating
Foto links onderaan: SEM-BS-beeld van een sectie, met bovenaan de coating en onderaan corrosieproducten (donker grijs) en aluminium (licht grijs)
Foto rechts onderaan: EDS-mapping van barium voor de sectiezone op de SEM-BS-foto / De EDS-mapping voor zwavel is gelijkaardig  
 

“Leren ondernemen start in het onderwijs” is een veel gehoorde uitspraak in de discussie over het gebrek aan ondernemers in Vlaanderen. En inderdaad, niets is minder waar. De basisvaardigheden waar we later mee door het leven gaan, worden aangeleerd in onze jeugdjaren. In die zin is het onderwijs niet alleen een belangrijke activator van toekomstige evoluties in de maatschappij, maar ook een zeer belangrijke trendsetter. Samen met de dringende nood aan loonlastenverlaging, zal de toekomst van het ondernemerschap in België in belangrijke mate worden bepaald door de manier waarop het onderwijs ‘ondernemen’ onderwijst en stimuleert.

Er is echter meer nodig om ondernemerschap in België te activeren, te behouden en te doen groeien. Urbain Vandeurzen, erevoorzitter van Voka, formuleerde het als “E = ti2”: ‘Talentontwikkeling’, ‘Internationaal ondernemen’ en ‘Innovatie’ zijn volgens Urbain Vandeurzen de drie sleutelbegrippen voor een gezonde ondernemerstoekomst in België.

Talentontwikkeling is een impliciete taak van het onderwijs en ook de Internationalisatie is onze jeugd niet vreemd meer, zij het slechts in geringe mate omwille van het onderwijs, maar veel meer dankzij internet en de sociale netwerksites zoals instagram, tiktok en, eenmaal de professionale carrière begint, Linkedin. Alhoewel innovatie hier en daar ‘als woord’ opduikt in de eindtermen, is het als breder thema in al te beperkte mate aanwezig in het vormingspakket van onze jongeren. Op technologisch gebied zijn de klassieke fysica-en chemie-proefjes een eerste stimulans en een bezoek aan Technopolis in Mechelen is een fantastische beleving en enorme stimulans voor jongeren met technologisch bloed in hun aderen, maar wat ontbreekt is “hoe” innoveer je? Innovatie start met ‘creativiteit’, iets wat in ons lager en secundair onderwijs wordt verstaan onder tekenen, muziek en handvaardigheid, maar dat een simpel “idee” kan uitgroeien tot microsoft- of Tesla-proporties wordt in veel te beperkte mate onderwezen. Er is weliswaar een mogelijkheid om een cursus economie te volgen en hier en daar zijn er mini-ondernemingen binnen een schoolomgeving, maar daar wordt slechts een uiterst beperkt aantal leerlingen mee bereikt. Bovendien omvat een cursus economie slechts een beperkt gedeelte van de capaciteiten en kennis waar een ondernemer over moet beschikken en zegt het weinig over creativiteit en innovatie an sich.

Tijd voor verandering!

Dr. ir. Frans Vos
Zaakvoerder Materials Consult bv