Uw vrienden leunen lui achterover, glimlachen vergenoegd of schateren zo hard dat de buur vijf huizen verder mee genieten mag. 

Je krijgt ze maar niet gedoofd. Telkens denk je dat je nu wel het onderste uit je longen hebt gehaald, maar dan zie je weer een vonkje en in hun volle glorie komen de vlammetjes terug. Algemeen jolijt bij de andere aanwezigen; uw ademhalingsgestel schakelt van een diepe zucht over naar opnieuw diep inademen en … blazen maar.

Fopkaarsen zijn alom gekend en hebben al menige 1 april opgevrolijkt met hun niet aflatende gloed en jawel … het is een metaal dat het hem doet. In de wiek van de meeste fopkaarsen zit magnesiumpoeder verwerkt. Magnesiumpoeder ontvlamt al bij relatief lage temperaturen (± 430°C). Zodra je de fopkaars aansteekt, zullen er geleidelijk aan deeltjes van het magnesiumpoeder mee vrijkomen naarmate de wiek opbrandt. Zolang de kaars brandt, branden die deeltjes gewoon mee op. Zodra je de fopkaars uitblaast, zijn er echter net een aantal poederdeeltjes vrijgekomen die nog niet zijn opgebrand. Door de nagloed van de wiek, gaan die deeltjes ontbranden, de wiek opnieuw ontsteken en … het vlammetje komt terug.

Als je de immer weerkerende vlam voorgoed wil stoppen moet je er dus in slagen om het vrijkomen en de ontbranding van de magnesiumdeeltjes definitief stop te zetten en dat … is een heel ander verhaal. Vele mensen zijn er van overtuigd dat goed hard blazen voldoende is, en gewoonlijk lijkt dat ook genoeg te zijn om alle vrije magnesiumpoederdeeltjes weg te halen. Eens goed hard blazen is echter niet veilig genoeg. Menige vuilbak is al in brand gevlogen nadat er “schijnbaar” uitgeblazen fopkaarsen in werden gesmeten; het is voldoende dat er inwendig de uitgeblazen wiek nog een beetje nagloed is om de naburige magnesiumpoederdeeltjes aan te steken en … de poppen gaan weer aan het dansen.

De enige afdoende methode om fopkaarsen volledig te doven, is ze langdurig te blussen met water. Zo wordt alle nagloed volledig gedoofd. Maar dan nog blijft er een klein risico. In de vuilbak droogt de wiek terug op en wie gooit er al eens niet iets heet achteloos in de vuilbak? Vuur herkennen we allemaal … maar er zijn wel meer dingen die heet kunnen zijn, bv. recht uit de pan. Het gebruik van fopkaarsen moet dus eigenlijk worden afgeraden en in sommige landen is hun verkoop en gebruik zelfs verboden. 

Al is het soms hilarisch om te zien hoe de gefopte zich te pletter blaast, misschien wordt je zelf achteraf nog veel harder gefopt.

Gebaseerd op het artikel “Trick Candles” uit “Chemical & Engineering News”.

“Een pijpleiding in je achtertuin”, het moet je maar overkomen. Alhoewel pijpleidingen een zeer veilige transportmethode zijn, heeft onze pijpleidingblog mogelijk toch enkele vragen opgeroepen: “Is het niet zo dat lekkende pijpleidingen al hebben geleid tot vervuilde gronden?” en “Bevatten die vervuilde gronden soms geen kankerverwekkende stoffen?”. Het kan niet worden ontkend dat er regelmatig dergelijke verhalen opduiken, maar waar die verhalen zelden tot nooit over spreken is: Hoe is het zover kunnen komen?

Zoals in vele gevallen ligt onvoldoende opvolging en onderhoud, in sommige gevallen zelfs verwaarlozing aan de basis van de lekkage. Meestal is corrosie de boosdoener. Corrosie kan, indien niet voldoende gecontroleerd en beheerst, als een kleine plek ontstaan om daarna ongebreideld verder te woekeren. Wat er onder de grond gebeurt, is immers niet zomaar te zien en bovendien kunnen bepaalde grondsoorten agressief zijn ten opzichte van stalen leidingen.

Wat is dat dan, “agressieve” grond? Om dat te begrijpen is het allereerst van belang te beseffen dat grond voor een aanzienlijk deel bestaat uit water en dat, net zoals ons drinkwater, grondwater allerhande stoffen kan bevatten die corrosie kunnen bevorderen of net kunnen voorkomen. Zo kan water bv. te zuur zijn, wat dan ook wel agressief water wordt genoemd. Het water kan bv. chlorides, sulfaten en fosfaten bevatten die - afhankelijk van hun concentratie - corrosie kunnen tegenwerken of aanwakkeren enz. De mate waarin grond al dan niet agressief/corrosief is, is afhankelijk van vele parameters. Enkele voorbeelden:  

• Het type grond – zand, klei, leem, veengrond enz: het type grond en het watergehalte gaan hand in hand. Zo bevat zandgrond bv. relatief weinig water en bevat veengrond veel water. Zandgrond is daardoor veelal minder corrosief dan veengrond. Ook het zuurstofgehalte in de grond wordt mee bepaald door het type grond; het zuurstofgehalte is op zich dan weer een belangrijke parameter die mee de corrosiviteit van de grond zal bepalen enz.

• De diepte: Grond bestaat steeds uit verschillende lagen. Zo is bv. de toplaag in de Antwerpse kempen veelal een zandgrond, terwijl er in dieper gelegen lagen ook klei aanwezig is. Bovendien liggen die lagen niet altijd mooi evenwijdig met het aardoppervlak, maar liggen ze soms in een grillig patroon of schuin. Zo wordt de kleilaag van de Antwerpse kempen bv. de toplaag een honderdtal kilometer meer naar het westen. Ook grondwerken kunnen de laagopbouw wijzigen enz.

• Oppervlaktewater versus grondwater. Niet alleen is grondwater veelal ‘properder’ dan oppervlaktewater, maar de grondwaterspiegel varieert bv. ook met de hoeveelheid neerslag die is gevallen. Op bepaalde dieptes zal het vochtgehalte dus veranderen met het weer en het seizoen. Het effect van de grondwaterspiegel kan soms ook heel lokaal en tijdelijk zijn, bv. bij het droogleggen van een bepaald gebied bij infrastructuurwerken enz.

• De regio – bv. landelijk, industrieel, maritiem: afhankelijk van het type omgeving, zal de samenstelling van de grond variëren. Zo zijn er bv. veel meer chlorides in maritiem klimaat, is de grond in industriële omgeving soms rijk aan sulfaten en kan al te goed bemeste landbouwgrond redelijk veel fosfaten bevatten enz.

• De levende grond: grond bevat heel veel biologisch leven, waarbij allerhande micro-organismen corrosie kunnen bevorderen. Elk biologisch organisme heeft immers zuurstof nodig om te leven; zuurstof werd hiervoor al aangehaald als een element dat veel invloed heeft op corrosie, dus als micro-organismen zuurstof verbruiken, beïnvloeden zij onrechtstreeks de corrosieprocessen. Trouwens, sommige micro-organismen halen de broodnodige zuurstof niet gewoon rechtstreeks uit de omgeving, maar uit andere stoffen. Zo laat het metabolisme van sulfaatreducerende bacteriën toe om zuurstof te onttrekken uit sulfaten, i.e. stoffen die chemische verbindingen van zwavel- en zuurstofatomen bevatten.

• In de buurt van spoorwegen en tramlijnen kunnen er ook nog zogenaamde zwerfstromen ontstaan. Dit zijn elektrische stromen die omwille van de nabijheid van de spoor- of tramlijn ontstaan in ingegraven metaalstructuren. Vermits corrosie een elektrochemisch proces is, beïnvloeden ook deze zwerfstromen de corrosie van ingegraven metaalstructuren.

Corrosie van ingegraven metaalstructuren is dus een heel complex en niet in één blog te beschrijven proces. Corrosiebescherming van ingegraven structuren begint al bij de keuze van de positie en, voor pijpleidingen, het traject. Passage van pijleidingen doorheen zure veengronden zal bv. zo goed mogelijk worden vermeden. Vervolgens worden klassieke beschermingsmechanismen voorzien. Bij pijpleidingen gaat het dan over een eerste bescherming via bitumen- of verflagen, gecombineerd met een kathodische bescherming, en ook hier is de keuze en afregeling van die beschermingsmiddelen dan weer afhankelijk van de eigenschappen van de grond enz.  

Echter, ondanks al die complexiteit blijft ook voor pijpleidingbescherming ‘het gezond verstand’ gelden: Voorkomen is beter dan genezen. Een goed gekozen traject, een superieure beschermlaag en een correct afgeregelde kathodsiche bescherming zijn daarbij de minimum vereisten. Een dergelijke werkmethode is en blijft de enige goede methode om corrosie te voorkomen.

Hoe wij u kunnen van dienst zijn bij de corrosiebescherming van uw pijpleidingen of andere installaties? Contacteer ons op +32.16.40.21.53 of via Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken. en we lichten het u graag toe.  

Strak georganiseerd en netjes in het pak, dat is het minste wat je kan zeggen van de vele heerlijke sushihapjes die uit de Japanse maatschappij zijn overgewaaid. De strakke organisatie uit zich in een welbepaalde volgorde die bij de opbouw van de sushi moet worden gerespecteerd. Het nette pak wordt vertegenwoordigd door de versheid van de ingrediënten en het majestueuze uitzicht uitgaande van een veelal mondpassend gerecht.

Strak georganiseerd en netjes in het pak zijn ook de vele Japanners die dagelijks in ochtend- en avondspits het welgeorganiseerde verkeer in Tokio, Kobe en andere Japanse grootsteden trotseren. Als je het nog niet live hebt meegemaakt, werden er via je netvliezen al zeker mediabeelden van de overbevolkte, maar toch steeds stipt rijdende Japanse metrostellen naar je hersenen gebracht. Van efficiënt massatransport gesproken.

Als je dan naar bepaalde Japanse restaurants gaat, heb je de combinatie van beiden. Sushi’s die via een lopende band netjes opgelijnd en ‘al dan niet en masse’ de hongerige magen bereiken. U besefte het misschien nog niet, maar de snelheid en frequentie waarmee uw favoriete kleurrijke hapje uw  hongerige zelve bereikt, is afhankelijk van het uur waarop u ter tafel schrijdt. Arriveer je bij aanvang van een ‘service’ – zoals je dat tegenwoordig moet noemen – of al bijna aan het eind, een andere culinaire ervaring zal uw aandeel zijn.

Scenario 1: Je komt aan bij aanvang van de service. De koks – uiteraard ook strak in het witte pak -  plaatsen de 20 verschillende soorten sushi netjes één voor één op de band. Het is net een kralenketting waar bolletjes met diverse kleuren elkaar steeds in eenzelfde kleurenvolgorde opvolgen. Neemt er iemand net voor jouw neus jouw favoriete sushi van de band, geen nood, want snel erna volgt dat specifieke sushi’s evenbeeld om alsnog toe te kunnen happen. Arriveer je dus bij het begin van de service, dan hoef je allesbehalve lang op het door jouw gegeerde kleinood te wachten. Sushi’s passeren en masse je neus en er komt geen enkel moment waarop het massatransport jouw eetlust zal doen wachten, ook niet als je voor jouw favoriete schoteltje gaat.

Scenario 2: Je arriveert tegen het einde van de service. De koks – nog steeds in strak pak, nu wit met misschien al wat culinaire vlekken – zien met lede ogen de aantallen bezoekers aan hun tafels al wat zakken. De band staat dus niet meer helemaal vol, want de koks maken al wat minder van die begeerde Japanse hapjes om te vermijden dat er al teveel bij het afval belanden. Bijkomende situatie: 5 van de 20 sushi’s zijn die dag duidelijk wat minder in trek, dus daarvan gaan de koks er verhoudingsgewijs ook al heel wat minder maken. En dan ben jij natuurlijk net die restaurantbezoeker met net die smaakpapillen die je net bij 1 van die 5 sushi’s naar het opperste culinaire genot brengen. En als klap op de vuurpijl is er dan nog die ene persoon die aan een tafeltje zit dat door de immer draaiende transportband vóór jouw wordt gevoed. Net die ene die blijkbaar hetzelfde smaakgevoel heeft als jou en dus met jouw lievelingshapje gaat lopen.

De late aankomst maakt dat je berehonger hebt, maar net op dat ogenblik wordt je eetlust geremd door een ander massatransportregime dan dat dat je had mogen genieten als je een uurtje eerder je benen onder tafel had geschoven.

Naast het culinaire genot en het genieten van het fijne gezelschap leidt heerlijk tafelen ook tot allerhande zich in ons lichaam afspelende chemische processen. Een deel van die processen brengen je hersenen binnen afzienbare tijd naar het zaligmakende gevoel van verzadigdheid. Kom je vroeg in de service dan kan je dat gevoel snel en op basis van je favoriete hapjes bereiken. Kom je laat, dan zal het wat langer duren alvorens de verzadigdheid je komt verblijden, helemaal zeker als je dan ook nog telkens gaat wachten op dat ene van die vijf uit de twintig hapjes.

Kom je vroeg, dan zal het bereiken van de verzadigdheid niet worden gecontroleerd door de hoeveelheid en de frequentie van de verschillende sushi’s die aan jouw tafeltje passeren. Kom je laat, wordt het wachten en wordt je gevoel van verzadigdheid wel gecontroleerd door de hoeveelheid en frequentie van die ene sushisoort die je watertandend doet verlangen naar nog eentje van hetzelfde.

Kom je vroeg, dan zijn de chemische processen die tot verzadiging leiden niet gecontroleerd door het sushi-massatransport. Kom je laat, dan kom je enkel via sushi-massatransport-gecontroleerde processen tot een mijn-maag-is-vol-gevoel..

Het is net zo met vele chemische reacties. Zo zal het risico op intergranulaire corrosie in roestvast staal in ruime mate mee worden bepaald door het al dan niet gecontroleerd zijn van het massatransport van chroomatomen doorheen het roestvast staal. Als je dat niet onder controle hebt, kan dat bij lassen bv. leiden tot  ‘sensitisatie in de hitte-beïnvloede zone (HBZ) van de las’. Als die HBZ inderdaad ‘gesensitiseerd’ is, stijgt het risico op intergranulaire corrosie van zodra het roestvast staal in contact komt met water.

Wil je meer weten over corrosie, lassen en/of hun onderling verband? Mail naar Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken. of teL. +32.16.40.21.53. Van harte WELKOM!

En tot slot

Massatransport-gecontroleerde reacties zijn er in alle sectoren en vele van hun processen. Energieproductie, farmacie, biologie, in de voeding (leve sushi en ook meer en meer tapas op een transportband) en niet te vergeten, het vervoer. Dat laatste gaat niet alleen over metro’s in Japan, maar ook over

Rijdt het vlotjes op de baan of met de trein? Dan is er geen massatransport-gecontroleerde verplaatsing van de voertuigen.

Is het aanschuiven geblazen? Dan hebt u te lijden onder een massatransport-gecontroleerd vervoersproces.

En als tip voor tijdens het weekend of in de vakantie: Kies in de pretparken voor die attracties waar er zich aan de ingang liefst geen en anders een zo weinig mogelijk massatransport-gecontroleerd aanschuifproces voordoet, tenzij aanschuiven één van je hobby’s is.

Maurits Cornelis Escher, begenadigd tekenaar en schilder van trappen en andere constructies die ogenschijnlijk naar het onmogelijke perpetuum mobile leiden; meester van het gezichtsbedrog dat al tot vele verkeerde conclusies heeft geleid.

Zijn naam valt me te binnen als ik aan putcorrosie denk, een term die te pas, maar voornamelijk te onpas wordt gebruikt als inspectiediensten in bijvoorbeeld een roestvast stalen plaat of buis putjes zien. Als (de omgeving van) dat putje dan ook nog eens bruin ziet van de corrosieproducten, is het hek helemaal van de dam. Menig visueel inspecteur ziet een putje … en besluit klakkeloos dat zij/hij putcorrosie ziet. Niet noodzakelijk correct helaas, want putcorrosie kan je niet zien; je kan enkel zien dat er een ‘putvormige aantasting’ is. Of anders uitgedrukt: Het is niet omdat je een putje in een stalen of andere metalen plaat ziet dat het putcorrosie betreft.

Ik verklaar mij nader: Putcorrosie is een welbepaald corrosietype, waarachter een specifiek corrosiemechanisme schuil gaat. Zo wordt putcorrosie gekenmerkt door een initiatiefase, waarbij in vele gevallen bijvoorbeeld chloriden, sulfaten of fosfaten een rol spelen. De initiatiefase wordt dan gevolgd door een autokatalytische propagatiefase, waardoor het tijdens de initiatie ontstane putje verder groeit, al dan niet gepaard gaande met de vorming van roest. Roest is immers geen corrosie, maar wel een mogelijk gevolg van corrosie.

Terug naar de putcorrosie met zijn initiatie- en propagatiefase. Als je dus wil aantonen dat putcorrosie is opgetreden, moet je kunnen bewijzen dat bijvoorbeeld chloriden, andere haliden, sulfaten, en/of fosfaten een rol hebben gespeeld … en dat kan je helaas niet ‘zien’, maar kan je enkel in labo bewijzen met daartoe geschikte analysetechnieken.

Zolang je dat niet aantoont, kan die putvormige aantasting dus evenzeer aan besmettingscorrosie te wijten zijn, waarbij een metaalvonk(je) afkomstig van het slijpen van klassiek koolstofstaal de passivatielaag van roestvast staal binnendringt en bij bevochtiging van het oppervlak lokaal tot een putvormige aantasting kan leiden; op zijn beurt is dat dan weer mee te wijten aan een lokale, ongunstige wijziging van de chroomoxide-ijzeroxide verhouding in de passivatielaag, die inderdaad niet voor 100% uit chroomoxide bestaat.

Of de putvormige aantasting kan ook een veruiterlijking van microbiologisch beïnvloede corrosie zijn, alias MIC als je het met zijn Engelse afkorting beschrijft. Bij MIC is het de aanwezigheid van microbiologische organismen die, afhankelijk van de aard van die organismen en daarbij horende corrosiemechanismen, tot putvormige aantastingen kan leiden. 

Zonder verdere labo-analyses is het dus gewoonweg niet mogelijk om te bepalen wat de oorzaken van een visueel waargenomen putvormige aantasting zijn. Visuele waarnemingen kunnen ook in de corrosiewereld bedrieglijk zijn.

Escher, inspirator van Hogwarts’bewegende trappen die Harry Potter en zijn magische vrienden probeerden om de tuin te leiden. Dankzij zijn vernuft en inzicht wist Harry veel van hun trucjes te omzeilen.

Ik wens u exact hetzelfde toe. Wat uw ogen zien, kan naar vele interpretaties leiden. Gebruik uw vernuft en inzicht om u naar de juiste technisch-wetenschappelijke interpretatie van corrosie en haar preventie te laten leiden.

Welkom bij Materials Consult!